marcplatenkamp.nl

Sport en het immuunsysteem; ze hebben veel invloedop elkaar. Een betere conditie leidt tot een betere afweer. Echter bij trainingen verzwak je het immuunsysteem en dus ben je meer vatbaar voor ziekten. Hieronder zal ik het een en ander over dit onderwerp behandelen. Verder zal ik aangeven of je bij bepaalde infecties wel of niet kan trainen.

Laboratorium studies

Granulocyten (witte bloedcellen tegen bacteriën): De hoeveelheid granulocyten stijgen kortdurend in het bloed direct na de inspanning. Dit komt door demarginatie van het vasculaire endotheel. Dit wordt opgewekt door een verhoogde cardiac output en adrenaline stijging. Er is een tweede stijging na ongeveer 2 tot 4 uur na de inspanning. Door een verhoogde cortisolspiegel gedurende de inspanning komen er jonge granulocyten uit het beenmerg vrij. Wanneer er veel en vaak getraind wordt, kan dit effect voor een langdurige stijging van de granulocyten zorgen. Wanneer er echter gekeken wordt naar de hoeveelheid granulocyten dan is er geen duidelijk verschil tussen goed getrainde atleten en niet-getrainde personen. Dus inspanning doet in de acute fase wel wat met het granulocytenaantal, maar op lange termijn zijn deze effecten niet zo duidelijk. Lymfocyten (witte bloedcellen tegen virussen en parasieten): Gedurende de inspanning is er een stijging van de hoeveelheid lymfocyten door stimulatie door adrenaline. Na de inspanning daalt het aantal weer. NK (natural killer) cellen gedragen zich hetzelfde als de lymfocyten, echter kan hun aantal na de inspanning dalen tot onder het uitgangsniveau. Antilichamen: Sommige onderzoeken laten een verminderd IgA in het speeksel zien (bij zwemmers en wielrenners). Bij hardlopers was dit echter niet het geval. De preciese betekenis is dus niet duidelijk. Interleukine-I: Interleukine is een factor dat het immuunsysteem stimuleert. Het stijgt acuut gedurende de inspanning en stimuleert daarbij de activiteit van T- en B-cellen. Inteferon: Lichte stijging ongeveer 2 uur na de inspanning. Vergeleken met de stijging bij virale infecties is de stijging door inspanning minimaal. Concluderend kun je zeggen dat inspaning invloed heeft op het immuunsysteem, maar dat de klinische relevantie daarvan niet duidelijk is.

Effecten van koorts op prestatie

Koorts heeft verschillende effecten op het lichaam waardoor de prestaties verminderd worden. Koorts verminderd prestaties door invloed op:

- Verminderde kracht

- Verminderde aerobe capaciteit (VO2max daalt)

- Verminderd uithoudingsvermogen

- Verminderde coördinatie

- Verminderde concentratie

Al deze effecten kunnen er voor zorgen dat een atleet zich sneller blesseerd.

Hieronder zal ik de effecten van koorts op de verschillende organen noemen.

Cardiovasculair: De cardiac output is vergeleken met normaal hoger bij submaximale inspanning. De hartslag is hoger en de zuurstofconsumptie is hoger, waardoor ook de ventilatie hoger is. Bij maximale inspanning is de cardiac output echter veel lager dan normaal. Dus is de maximale inspanning minder. De perifere weerstand is lager, bij een verminderde cardiac output kan dat leiden tot een bloeddrukdaling. Dit kan gevaarlijk zijn voor de atleet. Temperatuurcentrum: Koorts wordt veroorzaakt door effecten van cytokinen (als interleukine en inteferon) op het temperatuurscentrum in de hypothalamus (belangrijk deel in de hersenen). Het gevaar van een verhoogde temperatuur ligt in het verhoogde risico op uitdroging. Pulmonaal: Koorts heeft een aantal effecten op de longen. De weerstand van de luchtwegen is verhoogd en de diffusiecapaciteit verminderd. Er is een verminderde alveolaire ventilatie/pulmonale capillaire gaswisseling-ratio. Het effect van deze veranderingen wordt versterkt wanneer er veel van de longen gevraagd wordt (bij inspanning). Musculair: Verminderde isometrische contractiekracht zorgt voor een verminderde kracht. Verder zorgt koorts voor een snellere vermoeidheid.

Concluderend is het trainen met koorts af te raden.

Nu behandel ik een aantal infectieziekten met de symptomen en grofweg de behandeling. Verder wordt vermeld of er wel of niet mee getraind kan worden.

Verkoudheid/griep

Dit wordt veroorzaakt door een virus.

Symptomen zijn hoesten, keelpijn, verstopte neus, koorts, spierpijnen.

Behandeling bestaat uit rust, veel drinken, paracetamol, en eventueel een neusspray.

Een atleet mag weer trainen wanneer er geen koorts en spierpijn meer is. Herstel van prestaties kan lang duren (4-6wkn), dit komt door mogelijke schade aan de longen.

Longontsteking (pneumonie)

Symptomen zijn productieve hoest, koorts en tachypnoe. Bij auscultatie kan crepiteren gehoord worden en er is mogelijk een gedempte percussie.

Een longontsteking wordt vaak veroorzaakt door een virus.

Behandeling bestaat uit rust, veel drinken, paracetamol en antibiotica. In ernstigere gevallen kan ziekenhuisopname geindiceerd zijn.

Een atleet mag weer trainen wanneer de koorts en de kortademigheid verdwenen zijn.

Ziekte van Pfeiffer (mononucleosis infectiosa)

De ziekte van Pfeiffer wordt veroorzaakt door een infectie met het Ebstein-Barr-virus. De verspreiding gaat via speeksel (vandaar de naam: kissing-disease). Het heeft een lange incubatieperiode van 30-50 dagen. Het komt het meest voor in leeftijden tussen de 15 en 25 jaar. Van alle mensen van 30 jaar oud is 90% ooit besmet geweest.

De symptomen zijn in de prodromale fase hoofdpijn, moeheid, algehele malaise en spierpijn. Deze fase duurt 3-5 dagen. Daarna komen ongeveer twee weken met zere keel, opgezette tonsillen, opgezette lymfeklieren, koorts, vergrootte milt (50-70%), geelzucht (10-15%) of een morbilliforme huiduitslag (5-15%).

De behandeling bestaat uit rust en paracetamol. In ernstige gevallen kan prednison aangewezen zijn.

Een atleet mag 3 weken na het begin van de ziekte weer rustig (!)gaan trainen indien hij koortsvrij is, de milt niet vergroot is, er geen geelzucht is en de keelpijn over is. Pas na een maand mag er weer hard getraind worden.

Bijholteontsteking (sinusitis maxillaris)

De symptomen zijn een zwaar hoofd, drukkende pjin thv de jukbenen die erger wordt bij vooroverbuigen. Vaak is de neus verstopt.

Een bijholteontsteking ontstaat wanneer het smalle gangetje tussen neusholte en bijholten is afgesloten door bijvoorbeeld zwelling van het neusslijmvlies. Het kan een virale of bacteriële infectie zijn.

Behandeling bestaat uit slinken van het neusslijmvlies met zoutspray of andere neusspray. Eventueel kan antibiotica gegeven worden.

Een atleet mag weer trainen indien hij koortsvrij is en hij weer door de neus kan ademen.

Oorontsteking (otitis media acuta)

het wordt veroorzaakt door een virus (30% avn de gevallen) of een bacterie.

De symptomen bestaan uit oorpijn, doofheid en/of koorts.

De behandeling bestaat uit rust en een neusspray. Een oorontsteking gaat vanzelf over. Indien de klachten langer dan 5 dagen bestaan, kan antibiotica worden overwogen. Pijnbestrijding is belangrijk en kan met paracetamol of ibuprofen.

Een atleet kan weer trainen indien de koorts over is.