| Inleiding |
| Inspanningsastma is een veel voorkomende aandoening en een probleem in de trainingen. Het wordt vaak door atleten, trainers en artsen over het hoofd gezien. Inspanningsastma wordt al door de Chinesen 3000 jaar voor Christus beschreven. Een goede beschrijving van inspanningsastma werd gegeven door Aretaeus Cappadocian in de tweede eeuw voor Christus. Pas de laatste tientalle jaren zijn er meer inzichten in de pathogenese gekomen en is de behandeling verbeterd. |
| |
| Epidemiologie |
| 12 tot 20 % van de bevolking heeft inspanningsastma. Bij mensen met een allergische rhinitis (loopneus of hooikoorts) kan in 41% de diagnose inspanningsastma gesteld worden. Van alle mensen met astma heeft 70-90% ook inspanningsastma. Er is geen man-vrouw verschil en inspanningsastma kan op alle leeftijden voorkomen. |
|
| Risicofactoren |
|
| Astma bronchiale |
| Allergische rhinitis |
| Astma in de familie |
| Virale bronchitis |
|
|
| Symptomen |
|
| Kortademig |
| Hoesten |
| Pijn op de borst (kinderen) |
| Gevoel uit vorm te zijn |
| Energiegebrek |
|
| Definitie |
| Inspanningsastma komt klassiek tot uiting tijdens hevige training. Na een bijna-maximale inspanning (80%) van meer dan 5 minuten wordt de atleet benauwd, kortademig en gaat hoesten of piepend ademhalen. Belangrijk om te weten is dat het wel 60 minuten kan aanhouden. Na 4-8 uur kan een late reactie optreden met kortademigheid. |
| |
| Longfunctie |
| Meer dan 15% vermindering van de FEV1 (volume van een geforceerde uitademing van 1 seconde; maat voor astma) ten opzichte van de uitgangswaarde (=rustwaarde) na inspanning. Ook bij gezonde atleten kan er een vermindering zijn, echter tot maximaal 10%. Milde inspanningsastma: 15-20% vermindering FEV1, matige inspanningsastma: 20-40% vermindering FEV1, ernstige inspaningsastma: meer dan 40% vermindering FEV1. |
|
|
| |
| Factoren die invloed hebben op inspaningsastma |
| 1 - Duur inspanning |
| De maximale vermindering van de FEV1 (dus de ernstigste astma) treedt 5-8 minuten na het starten van de hevige inspanning op, daarna treedt geen verslechtering meer op. |
| 2 - Intensiteit inspanning |
| Hevige, langaanhoudende inspanning is de meest uitlokkende inspanning. Inspanning met veel pauzes geeft veel minder snel inspanningsastma. Inspanning met lage intensiteit geeft meestal geen klachten. |
| 3 - Omstandigheden |
| Koude, droge lucht geeft een grotere kans op inspanningsastma, terwijl warme vochtige lucht juist minder kans geeft. Ook door luchtvervuiling en allergenen in de lucht (stoffen waartegen je allergisch kan zijn) geven een grotere kans. Verder treedt het vaker op bij atleten die een virale infectie hebben en atleten die klachten hebben van gewone astma. |
| |
| Pathofysiologie |
| Het is onbekend wat het precieze mechanisme achter inspanningsastma is. In het verleden zijn meerdere theoriën bedacht. Deze tezamen vormen eigenlijk de huidige theorie. |
| Wanneer je je gaat inspannen ga je sneller ademen. Door deze extra ventilatie tijdens inspanning verlies je meer water uit de longen (dit adem je uit). Hierdoor wordt de osmolariteit van het epitheelvocht vergroot, wat resulteert in bronchospasme door het vrijkomen van cholinergische en inflammatoire mediatoren. Deze mediatoren (histamine, leukotrienes en anderen) zorgen vooral ook voor de late reactie die kan optreden. Door het ademhalen door de mond koelen de luchtwegen af (de neus verwarmt de lucht, de mond niet), koude lucht lokt bronchospasme uit. |
| |
| Behandeling |
| De behandeling bestaat uit 2 paden, farmacologisch (medicijnen) en niet-farmacologisch. |
| |
| Farmacologisch |
| De astma ontstaat door de vernauwde luchtwegen. Luchtwegen gaan openstaan door het gebruik van inhalatie van beta-agonisten. De bekendste is Ventolin. Atleten dienen dit voor de inspanning te gebruiken, het effect houdt 1-3 uur aan. |
| |
| Niet-farmacologisch |
| Een goede conditie vermindert de ernst van inspanningsastma doordat je bij een goede conditie minder zuurstof verbruikt en dus ook minder snel hoeft te ventileren. Het voorkomt het echter niet! Het soort inspanning kan aangepast worden. Een warming-up zorgt voor bronchodilatatie (verwijding van de luchtwegen) en helpt dus de inspanningsastma tegen te gaan. Als inspanningsastma optreedt kan geprobeerd worden er doorheen te lopen. Hyperventilatie moet vermeden worden. Ademhalen door de neus verwarmt en bevochtigt de lucht. Vermijdt hevige inspanning gedurende perioden van veel luchtverontreininging, pollenseizoen of bij een luchtweginfectie. |
|
| Voorkomen van inspanningsastma |
|
| Gebruik Ventolin |
| Goede warming-up |
| Vermijd hyperventilatie |
| Adem door de neus |
| Pas op bij luchtvervuiling of pollen in de lucht |
|
|